ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་དང་ལོ་རྒྱུས་རིག་པ་སོགས།
སྤྱི་ཚོགས་རིག་པ་དང་ལོ་རྒྱུས་རིག་པ་ནི་སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག་གི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་ཤིང་། དུས་རབས་ཉི་ཤུ་པའི་ཚུན་དང་ལྷག་པར་དུ་འཛམ་གླིང་འཁྲུག་ཆེན་གཉིས་པའི་རྗེས་ནས་འགྱུར་ལྡོག་བླ་ན་མེད་པ་བྱུང་། རང་བྱུང་ཚན་རིག་གི་ཐད་ནས་གྲུབ་འབྲས་ཆེན་པོ་བླངས་པ་དེས་ངེས་ཤེས་གཏིང་ཟབ་ཏུ་འདྲོངས་པར་གྱུར་ཅིང་། དེ་བཞིན་དུ་སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག་ལའང་ཤུགས་རྐྱེན་མི་དམན་པ་ཐེབས་ཏེ། སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག་ཀྱང་སྔར་བས་ཚན་རིག་དང་མཐུན་ཞིང་སྤྱོད་གོ་ཆོད་པའི་སྒོ་ནས་དངོས་ཡོད་ཀྱི་གནད་དོན་དང་དཀའ་ཁག་མང་དུ་སེལ་པའི་བླང་བྱ་ཉིན་རེ་ནས་ཉིན་རེར་ཇེ་མཐོར་གྱུར།
ཆབ་སྲིད་ཀྱི་དབང་ཤུགས།
ཆབ་སྲིད་ཀྱི་དབང་ཤུགས་ཞེས་པ་ནི་ཆབ་སྲིད་དབང་ཆའི་ཁྲིམས་མཐུན་རང་བཞིན་ཡིན་ཏེ། ཆབ་སྲིད་དབང་ཆའི་ལུགས་མཐུན་རང་བཞིན་ཁས་ལེན་པ་དེ་ཡིན། དེས་ནམ་རྒྱུན་ཆབ་སྲིད་དབང་ཆ་རྒྱབ་རྟེན་དུ་བཅོལ་ནས། བདེན་ལུགས་དང་མི་གཤིས་ཀྱི་བློ་སེམས་འགུག་པ་རྩ་བར་བཟུང་སྟེ། ཚད་མཐོའི་གཏན་འཇགས་རང་བཞིན་དང་རྟོན་རུང་རང་བཞིན་གྱི་ཆབ་སྲིད་ཤན་ཤུགས་ནུས་པ་དང་སྡེབ་སྒྲིག དབང་ཆར་བརྩི་འཇོག་དང་ལྡན་པར་བྱ་བ་དེ་ཡིན། དེ་ནི་ཆབ་སྲིད་དབང་ཆའི་ཆེས་དགེ་མཚན་ལྡན་པའི་ནུས་པ་མཚོན་བྱེད་དེ་ཡིན།
ཆབ་སྲིད་ཀྱི་འབྲེལ་བ།
ཆབ་སྲིད་ཀྱི་འབྲེལ་བ་ཟེར་བ་ནི། མི་རྣམས་ཀྱིས་སྤྱི་ཚོགས་འཚོ་བའི་ཁྲོད་དུ་ཆེད་བཙུགས་ཁེ་ཕན་གྱི་དགོས་མཁོ་དང་ཁེ་ཕན་གྱི་འབྲེལ་བར་བརྟེན་ནས་གྲུབ་པ་ཞིག་དང་། ཆབ་སྲིད་ཀྱི་བཙན་ཤུགས་དང་ཁེ་དབང་སྙོམས་བགོད་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་སུ་བཟུང་བའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་ཞིག་ཡིན། དེ་ནི་ཆབ་སྲིད་གནས་བབ་མི་འདྲ་བའི་དབར་ཕན་ཚུན་བྱེད་ནུས་དང་ཤན་ཤུགས་འདོན་པ་ཞིག་དང་། དེ་ནི་ཆབ་སྲིད་མངོན་དུ་འགྱུར་བྱའི་ཆ་ཤས་ཤིག་ཡིན་ལ། ཕྱི་ཡུལ་གྱི་གནས་སྟངས་ཞིག་ཀྱང་ཡིན། དེ་ནི་གྲལ་རིམ་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་མིའི་རིགས་ཆབ་སྲིད་བྱེད་ལས་ཀྱི་ལྡོག་མེད་ཐོན་དངོས་ཤིག་ཡིན་ཞིང་། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཆེད་བཙུགས་ཆབ་སྲིད་ལ་འབྲེལ་བ་ཆགས་པ་ཞིག་ཡིན། དེས་ཕྱིར་མི་རྣམས་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་བྱ་སྤྱོད་ལ་ཚོད་འཛིན་བྱེད་བཞིན་ཡོད།
ཆབ་སྲིད་རྩ་འཛུགས།
ཆབ་སྲིད་རྩ་འཛུགས་ཞེས་པའི་མིང་བརྡ་འདི་ནི་འདེམ་དམངས་འཐུས་མི་བརྒྱུད་ནས་གྲོས་ཚུད་མི་སྣ་དང་ཆབ་སྲིད་རང་བཞིན་གྱི་སྲིད་འཛིན་དཔོན་རིགས་འདེམས་བསྐོ་བྱེད་པ་དང་མཉམ་དུ། གྲོས་གཞིའི་མི་སྣ་དང་ཆབ་སྲིད་རང་བཞིན་གྱི་སྲིད་འཛིན་དཔོན་རིགས་མི་སྣས་དམངས་འདེམས་ཀྱི་རྒྱབ་སྐྱོར་ཆེད་ལས་རྩ་འཛུགས་འཐོབ་རེ་བྱེད་པ་ཞིག་ཡིན།
ཆབ་སྲིད་དོ་དམ།
ཆབ་སྲིད་དོ་དམ་ནི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་དབང་ཆས་ཆེད་བཙུགས་ཀྱི་སྒྲིག་ལམ་རིགས་ཤིག་དང་དམིགས་ཡུལ་ཞིག་གཞིར་བཟུང་སྟེ། རང་རྟོགས་ཡོད་པ་དང་དམིགས་ཡུལ་ཡོད་པའི་སྒོ་ནས་ཆབ་སྲིད་འཚོ་བར་ཚོད་འཛིན་བྱེད་པའི་ཐབས་ལམ་ངེས་ཅན་ཞིག་ལ་ཟེར་བ་ཡིན། འདི་ལྟ་བུའི་དམིགས་བསལ་གྱི་ཚོད་འཛིན་བྱ་ཐབས་བརྒྱུད་ནས། ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ཕྱོགས་སོ་སོ་ནས་གཏན་འབེབ་རིགས་ཤིག་གི་སྒྲིག་ལམ་དང་དམིགས་ཡུལ་ལྟར་ལག་བསྟར་དང་འཕེལ་རྒྱས་སུ་གཏོང་བ་ཞིག་ཡིན།
ཆབ་སྲིད་ཚོགས་པ།
ཆབ་སྲིད་ཚོགས་པ་ནི་སྲིད་ཏང་དང་རྒྱལ་ཁབ་ལས་ཁུངས་སོགས་དང་ཁྱད་པར་ཡོད་པ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། དམིགས་ཡུལ་ལྡན་པའི་ངང་ཆབ་སྲིད་སྒྲིག་རིམ་དང་སྲིད་གཞུང་གི་ཐབས་ཇུས་ལ་ཤན་ཤུགས་བཟོ་བའི་སྤྱི་ཚོགས་ཁེ་ཕན་ལ་དམིགས་པའི་ཚོགས་པ་ཞིག་ཡིན། ཆེད་བཙུགས་སྡེ་ཚོགས་ཀྱི་ཁེ་ཕན་འཐུས་ཚབ་ནི། ཆབ་སྲིད་ཚོགས་གནས་པའི་རྨང་གཞི་དང་། ཆབ་སྲིད་སྒྲིག་རིམ་ལ་ཚབ་ཞུགས་དང་ཤན་ཤུགས་བཟོ་བ་ཞིག་ཡིན། དེ་ཡི་ལས་འགན་གཙོ་བོ་ནི། ཁྲིམས་ལུགས་དང་སྲིད་ཇུས་གྱི་སྒྲིག་གཏན་ལ་ཤན་ཤུགས་བཟོས་པ་བརྒྱུད་ཚོགས་པའི་ཁེ་ཕན་མངོན་འགྱུར་བྱེད་པ་དེ་ཡིན་ལ། དེ་ནི་ཆབ་སྲིད་ཚོགས་པའི་རྨང་གཞིའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་རང་བཞིན་དེ་ཡིན།
ཆབ་སྲིད་རིག་པ།
ཆབ་སྲིད་རིག་པ་ནི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་སྤྱོད་ལམ་དང་ཆབ་སྲིད་སྒྲིག་སྲོལ་སོགས་ཆབ་སྲིད་དང་འབྲེལ་བའི་ཁྱབ་ཁོངས་གཙོ་བོར་བཟུང་བའི་སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག་རིག་ཚན་དག་ལ་བརྗོད་པ་དང་། སྒྲ་དོག་འཇུག་ལྟར་ན་ཆབ་སྲིད་རིག་པའི་ཞིབ་འཇུག་གི་བྱ་འགུལ་དང་རྣམ་པ། འབྲེལ་བ་དང་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་ཉིད་ལ་ཟེར་ཞིང་། སྒྲ་ཡངས་འཇུག་ལྟར་ན་ངེས་གཏན་གྱི་དཔལ་འབྱོར་རྨང་གཞིའི་སྟེང་གི་སྤྱི་ཚོགས་ཐུན་མོང་གི་དབང་ཆའི་བྱ་འགུལ་དང་རྣམ་པ། འབྲེལ་བ་དང་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་ཉིད་ལ་ཟེར་བ་ཡིན།
ཆབ་སྲིད་ལམ་ལུགས།
ཆབ་སྲིད་ལམ་ལུགས་ཞེས་པ་ནི་དབང་སྒྱུར་གྲལ་རིམ་གྱིས་གྲལ་རིམ་སྲིད་དབང་སྒེར་འཛིན་མངོན་འགྱུར་བྱེད་ཆེད་སྤྱད་པའི་དབང་སྒྱུར་བྱེད་སྟངས་དང་བྱེད་ཐབས་ཀྱི་སྤྱི་བསྡོམས་ལ་ཟེར། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྲིད་དབང་གི་རྩ་འཛུགས་རྣམ་པ་དང་། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྒྲིག་གཞིའི་རྣམ་པ། སྲིད་ཏང་ལམ་ལུགས་དང་འདེམས་བསྐོའི་ལམ་ལུགས་སོགས་ཚུད་ཡོད། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རིགས་མི་འདྲ་བའམ་ཡང་ན་རིགས་གཅིག་པའི་བྱེ་བྲག་གི་ལོ་རྒྱུས་ཆ་རྐྱེན་མི་འདྲ་བའི་རྐྱེན་གྱིས་དེའི་ཆབ་སྲིད་ལམ་ལུགས་ལའང་ཁྱད་པར་ཡོད། སྲིད་དབང་གི་རྩ་འཛུགས་ཀྱི་རྣམ་པར་གཞིགས་ནས་དབྱེ་ན་རྒྱལ་པོའི་ལམ་ལུགས་དང་། སྤྱི་མཐུན་ལམ་ལུགས། གྲོས་ཚོགས་ལམ་ལུགས། མི་དམངས་འཐུས་མིའི་ལམ་ལུགས་བཅས་ཡོད་པ་དང་། ཀྲུང་དབྱང་དང་ས་གནས་ཀྱིས་དོ་དམ་བྱེད་པའི་དབང་ཚད་ལྟར་དབྱེ་ན་ཀྲུང་དབྱང་གིས་དབང་ཆ་གཅིག་སྡུད་བྱེད་པའི་ལམ་ལུགས་དང་ས་གནས་ཀྱིས་དབང་ཆ་བགོ་བའི་ལམ་ལུགས་སོགས་ཡོད། ཀྲུང་གོར་མི་དམངས་འཐུས་མིའི་ཚོགས་ཆེན་ལམ་ལུགས་ཀྱི་སྲིད་དབང་རྩ་འཛུགས་ཀྱི་རྣམ་པ་དང་ཁེར་རྐྱང་ལམ་ལུགས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་སྒྲིག་གཞིའི་རྣམ་པ་ལག་བསྟར་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།
ཆབ་སྲིད་སྒྲིག་གཞི།
ཆབ་སྲིད་རིག་པའི་ཁྲོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་སྲིད་དབང་གི་མིང་བརྡ(Form of Government) ནི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་དང་དབང་སྒྱུར་ལ་བརྟེན་ཏེ། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་མ་ལག་འཁོར་རྒྱུགས་བྱེད་པའི་རྣམ་པ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། སྤྱིར་བཏང་དུ་རྒྱལ་ཁབ་སྲིད་གཞུང་ཞིག་གི་རྩ་འཛུགས་ཀྱི་གྲུབ་ཚུལ་དང་དོ་དམ་སྒྲིག་གཞི་ལ་གོ་བ་ཡིན། ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དུས་སྐབས་མི་འདྲ་བ་དང་། རྒྱལ་ཁབ་དང་ས་ཁོངས་མི་འདྲ་བའི་དབང་གིས། ཆབ་སྲིད་ཀྱི་སྒྲིག་གཞི་ཡང་མི་འདྲ་བ་ཡིན།
ཆབ་སྲིད།
ཆབ་སྲིད་ཅེས་པའི་ཐ་སྙད་དེ་ཚང་མས་བཀོལ་སྤྱོད་བྱེད་བཞིན་ཡོད་མོད། དེའི་གོ་དོན་ལ་འགྲེལ་བ་རྒྱག་སྟངས་སྣ་ཚོགས་ཡོད་པ་ཞིག་ཡིན། རྒྱ་ཡིག་གི་ཆབ་སྲིད་ཅེས་པའི་ཐ་སྙད་ཀྱི་གོ་དོན་དེ་གནའ་བོའི་ཀེ་རི་སེའི་ཡི་གེ་ནས་བྱུང་བ་དང་། བོད་ཡིག་གི་ཆབ་སྲིད་ཅེས་པའི་ཐ་སྙད་དེ་ཉེ་རབས་སུ་བྱུང་བའི་ཐ་སྙད་ཅིག་ཡིན་ཞིང་། དེའི་ནང་དོན་ནི། ཆབ་འབངས་སྟེ་མངའ་འབངས་སྐྱོང་བར་བྱེད་པའི་འཇིག་རྟེན་སྲིད་པའི་ཁྲིམས་ཀྱི་བྱ་བཞག་གི་དོན་ཡིན།
དབང་བའི་ལམ་ལུགས།
དབང་བའི་ལམ་ལུགས་ནི་མི་རྣམས་ཀྱིས་དངོས་པོའི་རྒྱུ་ཆ་བདག་བཟུང་བྱེད་པའི་རྣམ་པར་བརྗོད་པ་དང་། རྒྱུན་པར་ཐོན་སྐྱེད་རྒྱུ་ཆ་བདག་བཟུང་བྱེད་པའི་རྣམ་པ་ཞིག་ཡིན་ལ། དེ་ནི་ཐོན་སྐྱེད་རྒྱུ་ཆ་དབང་བའི་ལམ་ལུགས་ཤིག་ཀྱང་ཡིན།
སྒེར་དབང་ལམ་ལུགས།
སྒེར་དབང་ལམ་ལུགས་ལ་དབང་བའི་ལམ་ལུགས་ཀྱང་ཟེར་ཞིང་། དེ་ནི་སྤྱི་དབང་ལམ་ལུགས་ཀྱི་ལྟོས་ཟླར་གྱུར་བའི་དཔལ་འབྱོར་ལམ་ལུགས་ཤིག་ཡིན། འདི་ལྟ་བུའི་ལམ་ལུགས་སུ་ཐོན་སྐྱེད་རྒྱུ་ཆ་མི་སྒེར་གྱིས་བེད་སྤྱོད་གཏོང་བའམ་ཡང་ན་ཐུན་མོང་གཞན་འཕུད་ཀྱིས་བདག་བཟུང་བྱེད་པ་ཞིག་ཡིན། སྒེར་དབང་ལམ་ལུགས་ནི་སྤྱི་ཚོགས (བྲན་གཡོག་སྤྱི་ཚོགས་དང་བཀས་བཀོད་རྒྱུད་འཛིན་སྤྱི་ཚོགས། མ་རྩ་རིང་ལུགས་སྤྱི་ཚོགས། ཁྱད་དབང་རིང་ལུགས། དབང་སྡོམ་སྤྱི་ཚོགས་བཅས་ཀྱིས་མཚོན་པ་ཡིན) ལ་བཤུ་གཞོག་བྱེད་པའི་རྩ་བའི་མཚོན་རྟགས་རིགས་ཤིག་ཡིན།
སྤྱི་ལ་དབང་བའི་ལམ་ལུགས།
སྤྱི་ལ་དབང་བའི་ལམ་ལུགས་ནི་སྒེར་ལ་དབང་བའི་ལམ་ལུགས་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་ལམ་ལུགས་ལྟོས་འཇོག་གིས་གྲུབ་པ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། འདི་ལྟ་བུའི་ལམ་ལུགས་སུ་ཐོན་སྐྱེད་རྒྱུ་ཆ་དབང་བའི་ལམ་ལུགས་མི་མངོན་ཞིང་། ཐོན་སྐྱེད་རྒྱུ་ཆ་གཞན་ལ་མི་དབང་བའི་བདག་བཟུང་ལག་བསྟར་མི་བྱེད་པ་ཞིག་ཡིན། མིག་སྔར་ཀྲུང་གོའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་སྤྱི་ལ་དབང་བའི་ལམ་ལུགས་ཀྱི་མཚོན་ཚུལ་རྣམ་པ་དེ་སྤྱིར་བཏང་དུ་རྒྱལ་ཁབ་ལ་དབང་བ་དང་ཐུན་མོང་ལ་དབང་བ་བ་སྟེ་རིགས་གཉིས་སུ་དབྱེ་ཆོག་པར་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།
སྲིད་ཏང་།
སྲིད་ཏང་ཞེས་པ་ནི་དེང་དུས་འཛམ་གླིང་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ལ་སྤྱི་ཁྱབ་ཏུ་གནས་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་སྣང་ཚུལ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། དེང་དུས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་འཚོ་བའི་སྟོབས་ཤུགས་གལ་ཆེན་ཞིག་ཀྱང་ཡིན། དེང་རབས་རྒྱལ་ཁབ་ཏུ་སྤྱིར་བཏང་བྱས་ན་སྲིད་ཏང་གཅིག་གིས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྲིད་དབང་འཛིན་བཞིན་ཡོད་པ་དང་། སྲིད་ཏང་གིས་གྲལ་རིམ་དང་རིམ་གྲས། སྤྱི་ཚོགས་ཚོགས་པ་ངེས་ཅན་གྱི་ཁེ་ཕན་གྱི་ཚབ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་ཞིག་ཡིན། དེས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་དབང་ཆ་བཟུང་ནས་རང་ཉིད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་རྩ་འཛིན་མངོན་འགྱུར་བྱེད་བྱ་ཆེད་ཏང་དུ་ཞུགས་མཁན་གྱི་ཆབ་སྲིད་རྩ་འཛུགས་ཤིག་རེད། སྲིད་ཏང་དང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྲིད་དབང་བར་ལ་འབྲེལ་བ་དམ་ཟབ་ཡོད་ཅིང་། སྲིད་ཏང་ནི་ཆབ་སྲིད་རང་བཞིན་ལྡན་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་པ་གཞན་པ་དང་ཁྱད་པར་འབྱེད་པའི་རྩ་བའི་མཚོན་རྟགས་ཤིག་ཀྱང་ཡིན།
ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་ཆེན་མོ།
ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་ཆེན་མོ་ནི་ཀྲུང་ཧྭ་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྲུང་དབྱང་སྲིད་གཞུང་གི་སྲིད་ཇུས་ཤིག་ཡིན་ཞིང་། དམིགས་འབེན་ནི་ཤར་རྒྱུད་རྒྱ་མཚོའི་འགྲམ་རྒྱུད་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་ནུས་ཤུགས་ལྷག་མ་དེ་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་དཔལ་འབྱོར་དང་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ཆུ་ཚད་མཐོར་འདེགས་གཏོང་བའི་ཐད་དང་། རྒྱལ་སྲུང་སྲ་བརྟན་དུ་གཏོང་བའི་ཐད་ལ་འདོན་སྤེལ་བྱ་རྒྱུ་དེ་ཡིན།
རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས།
རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཞེས་པའི་མཚན་ཉིད་ཐོག་མ་སྤྱི་ལོ1972ལོར་བཏོན་པ་སྟེ། དེ་ནི་དེང་སྐབས་ཀྱི་མི་རྣམས་ཀྱི་དགོས་མཁོ་སྐོང་བ་དང་། རྗེས་རབས་པས་རང་གི་དགོས་མཁོ་སྐོང་བའི་ནུས་པར་གནོད་འཚེ་མི་ཐེབས་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་ཟེར།
ནོར་སྲིད་བགོ་བཤའ།
ནོར་སྲིད་བགོ་བཤའ་ནི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་འགན་ནུས་མངོན་འགྱུར་བྱ་བའི་ཆེད་དུ། ཆབ་སྲིད་ཀྱི་དབང་ཆའི་ནུས་པར་བརྟེན་ནས་རྒྱལ་དམངས་ཡོང་སྒོའི་ཁྲོད་ཀྱི་ཐོན་རྫས་ལྷག་མ་བགོ་བཤའ་བྱེད་པ་ཞིག་དང་། ནོར་སྲིད་དངུལ་རྩ་གྲབས་གསོག་དང་ཆ་བགོས། བེད་སྤྱོད་གཏོང་བའི་གོ་རིམ་གྱི་སྤྱི་མིང་ཡིན། གོ་རིམ་གསུམ་པོ་དེ་ལག་ལེན་གྱི་ཁྲོད་དུ་སྔ་གཞུག་དང་ཡང་ན་དུས་མཉམ་དུ་གནས་པ་ཞིག་ཡིན། གཏོང་ཡོང་གི་རྣམ་པས་བྱེ་བྲག་གི་སྣང་ཚུལ་མཚོན་གྱི་ཡོད།
ནོར་སྲིད་མ་དངུལ།
ནོར་སྲིད་མ་དངུལ་ནི་རྒྱལ་ཁབ་ནོར་སྲིད་དཀྱིལ་སྙིང་དུ་བཟུང་བ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། དེར་ཀྲུང་དབྱང་སྲིད་གཞུང་དང་ས་གནས་སྲིད་གཞུང་གི་ནོར་སྲིད་འགྲོ་སོང་འདུ་བར་མ་ཟད། རྒྱལ་ཁབ་ནོར་སྲིད་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་ཁེ་ལས་དང་། ལས་དོན། སྲིད་འཛིན་ལས་ཁུངས་ཀྱི་དངུལ་ལོར་གྱི་གཏོང་ཡོང་ཀྱང་འདུ་བ་ཡིན། ནོར་སྲིད་མ་དངུལ་ནི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་གི་སྤྱི་ཚོགས་མ་དངུལ་གྱི་གཙོ་ཁྲིད་ཡིན་ལ། དེས་སྤྱི་ཚོགས་མ་དངུལ་གྱི་འཁོར་རྒྱུག་ལ་ཚོད་འཛིན་དང་ཤན་ཤུགས་ཀྱི་ནུས་པ་ཆེན་པོ་ཐོན་གྱི་ཡོད།
ནོར་སྲིད་འགྲོ་སྒོ།
ནོར་སྲིད་འགྲོ་སྒོ(Public finance expenditure) ནི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་འགན་ནུས་སྣ་ཚོགས་མངོན་འགྱུར་བྱ་བའི་ཆེད་དུ། ནོར་སྲིད་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་སྔོན་རྩིས་འཆར་གཞི་ལྟར། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཕྱོགས་བསྡུས་ནོར་སྲིད་དངུལ་རྩ་དེ་འབྲེལ་ཡོད་སྡེ་ཁག་དང་ངོས་ཐད་ལ་བཏང་བའི་བྱ་འགུལ་ཞིག་ཡིན་པས། དེ་ལ་སྔོན་རྩིས་འགྲོ་སྒོ་ཞེས་ཀྱང་བྱ།
ནོར་སྲིད་རིག་པ།
ནོར་སྲིད་རིག་པ (Public Finance Program) ནི་རྒྱལ་ཁབ་གཙོ་གཞིར་བྱས་པའི་ནོར་སྲིད་བགོ་བཤའི་འབྲེལ་བའི་གྲུབ་ཚུལ་དང་འཕེལ་རྒྱས་ཆོས་ཉིད་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པའི་རིག་ཚན་ཞིག་ཡིན། དེ་ནི་དཔལ་འབྱོར་རིག་པའི་གྲུབ་ཆ་གཙོ་བོ་ཞིག་ཡིན་ལ། ཉེར་སྤྱོད་རིག་ཚན་གྱི་ཁོངས་སུ་གཏོགས།
ནོར་སྲིད་ལམ་ལུགས།
ནོར་སྲིད་ལམ་ལུགས་ནི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་ནོར་སྲིད་བྱ་བར་གཏན་འབེབས་བྱས་པའི་བྱ་སྤྱོད་ཀྱི་ཚད་གཞི་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། དེ་ནི་ནོར་སྲིད་གཏོང་ཡོང་ཆོས་ཉིད་ཀྱི་མཚོན་ཐབས་ཤིག་ཡིན་པ་དང་། བཀས་སྐུལ་རང་བཞིན་ལྡན་པའི་ཡིག་ཆ་ཞིག་ཡིན་ལ། ཁྲིམས་ལུགས་ཀྱི་ནུས་པ་ལྡན་པའོ།།
ནོར་སྲིད་སྲིད་ཇུས།
ནོར་སྲིད་སྲིད་ཇུས་ནི་དཔལ་འབྱོར་རིག་པའི་མིང་བརྡ་ཞིག་ཡིན་ལ། དེ་ནི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་དུས་སྐབས་ངེས་ཅན་ཞིག་གི་ཆབ་སྲིད་དང་དཔལ་འབྱོར། སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་འགན་འཁྲི་ལྟར་གཏན་འབེབས་བྱས་པའི་ནོར་སྲིད་བྱ་བའི་མཛུབ་སྟོན་རྩ་དོན་ལ་བྱ་བ་ཡིན་ཞིང་། ནོར་སྲིད་གཏོང་ཡོང་དང་ཁྲལ་སྡུད་སྲིད་ཇུས་ཀྱི་འགྱུར་བ་ལ་བརྟེན་ནས་སྤྱིའི་དགོས་མཁོ་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་བཟོ་བ་དང་སྙོམས་སྒྲིག་བྱེད་པ་ཡིན། ནོར་སྲིད་སྲིད་ཇུས་ནི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་སྲིད་ཇུས་ཡོངས་ཀྱི་གྲུབ་ཆ་ཡིན།
སྤྱི་ཚོགས་བྱ་སྤྱོད།
ཚོགས་སྤྱི་ཁྲོད་ཁོངས་མི་སོ་སོས་རང་འགན་རང་འཁུར་དང་མཉམ་ལས་ཀྱི་སྒོ་ནས། ཚོགས་སྤྱིའི་འཚོ་བ་ཐུན་མོང་གིས་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱེད་པའི་བྱ་སྤྱོད་དེ་ཡིན།
སྤྱི་ཚོགས་བྱེད་སྒོ།
སྤྱི་ཚོགས་བྱེད་སྒོ་ནི་མི་ག་གེ་མོ་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་རིགས་སོ་སོའི་ལས་རིགས་ལ་ཞུགས་པའམ་སྤྱི་ཚོགས་རང་བཞིན་གྱི་གནད་དོན་ག་གེ་མོར་བརྟག་དཔྱད་དམ་བཅར་འདྲིའི་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་བ་ལ་ཟེར་བ་ཡིན། སྤྱི་ཚོགས་དེ་མཚམས་སྦྱོར་གྱི་ངོ་བོ་ལྡན་པ་སྟེ། དེ་ནི་སྤྱི་ཚོགས་རྨང་གཞི་བྱས་པ་ལས་བྱུང་བ་ཡིན།
སྤྱི་ཚོགས་མ་ལག
མིའི་རིགས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ནི་ཆེས་ཆེ་བའི་སྤྱི་ཚོགས་མ་ལག་ཡིན། སྤྱི་ཚོགས་མ་ལག་ཆེན་པོ་འདིའི་ནང་དུ་རྒྱལ་ཁབ་དང་ས་ཁུལ། གྲོང་ཁྱེར། ལས་ཁུངས། ཁྱིམ་ཚང་སོགས་རིགས་སོ་སོའི་རིམ་གྲས་ཀྱི་ཡན་ལག་མ་ལག་འདུ་ཞིང་། ཡན་ལག་མ་ལག་དེ་ཡང་སྤྱི་ཚོགས་མ་ལག་ཡིན། དེ་ཚོ་རིམ་གྲས་མི་འདྲ་བ་དང་རྣམ་པ་མི་འདྲ་བ། གྲུབ་ཚུལ་མི་འདྲ་བའི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་ཀྱང་། དེ་ཚང་མ་ལ་བྱེད་ནུས་འདྲ་མཚུངས་ལྡན་ལ། སྤྱི་ཚོགས་མ་ལག་རེ་རེ་ལ་འཕེལ་འགྱུར་བྱུང་དང་འབྱུང་བཞིན་ཡོད།
སྤྱི་ཚོགས་མཉམ་འགུལ།
སྤྱི་ཚོགས་མཉམ་འགུལ་ནི་ཚོགས་སྤྱི་བྱེད་སྒོ་དང་སྤྱི་ཚོགས་བརྒྱུད་རིམ་ཕན་ཚུན་ཆ་རྐྱེན་དང་མཇུག་འབྲས་བྱས་པའི་སྤྱི་ཚོགས་འགུལ་སྐྱོད་རྨང་གཞི་བྱས་པ་ལ་ཟེར། ཕན་ཚུན་བར་སྤྱི་ཚོགས་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་པའི་སྐབས་སུ་ནས་སྤྱི་ཚོགས་མཉམ་འགུལ་བྱུང་བ་ཡིན། སྤྱི་ཚོགས་མཉམ་འགུལ་ལ་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་བྱེད་ནུས་འདོན་རེས་སམ་ཡང་ན་སྤྱི་ཚོགས་འབྲེལ་འདྲིས་ཞེས་ཀྱང་ཟེར། དེ་ནི་མི་སྒེར་གྱིས་གཞན་ལ་སྤྱི་ཚོགས་འགུལ་སྐྱོད་དང་ལེན་བྱས་པ་དང་གཞན་གྱིས་ཕྱིར་ལན་སློག་པའི་རང་བཞིན་གྱི་སྤྱི་ཚོགས་འགུལ་སྐྱོད་ཀྱི་བརྒྱུད་རིམ་ཡིན་ཏེ། ང་ཚོས་ང་ཚོའི་འགུལ་སྐྱོད་ཀྱིས་གཞན་ལ་ཤན་ཤུགས་ཐེབས་པ་རྟོགས་ངེས་ཤིང་། དེ་ལས་ལྡོག་སྟེ་གཞན་གྱི་རེ་བས་ང་ཚོའི་འགུལ་སྐྱོད་མང་པོར་ཤན་ཤུགས་ཐེབས་ངེས། དེ་ནི་མི་སྒེར་བར་དང་། ཚོགས་སྤྱི་བར། མི་སྒེར་དང་ཚོགས་སྤྱི་བར་ཕན་ཚུན་གྱི་སྤྱི་ཚོགས་འགུལ་སྐྱོད་ཀྱི་བརྒྱུད་རིམ་ཡིན། གཞུང་ལུགས་ཀྱི་ཕྱོགས་ནས་མཚོན་རྟགས་མཉམ་འགུལ་སྨྲ་བ་དང་རང་ཡུལ་ཐབས་ལམ་སྨྲ་བ། ཟུར་ལྟའི་ཚོགས་སྤྱི་སྨྲ་བ། སྤྱི་ཚོགས་ཕན་ཚུན་བརྗེ་རེས་སྨྲ་བ་སོགས་ཡོད།
སྤྱི་ཚོགས་ཚོགས་སྤྱི།
སྤྱི་ཚོགས་ཚོགས་སྤྱི་ནི་སྤྱི་ཚོགས་འབྲེལ་བ་ངེས་ཅན་ཞིག་སྦྲེལ་ནས་མཉམ་དུ་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་བའི་ཐུན་མོང་ལ་ཟེར། དཔེར་ན། ཁྲག་རྒྱུད་འབྲེལ་བ་མཉམ་དུ་སྦྲེལ་པའི་ཐུན་མོང་ནི་རུས་རྒྱུད་དང་ཁྱིམ་ཚང་རིགས་ཀྱི་ཚོགས་སྤྱི་ཡིན་པ་དང་། ས་ཁོངས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་མཉམ་དུ་སྦྲེལ་པའི་ཐུན་མོང་ནི་ཁྱིམ་མཚེས་རིགས་ཀྱི་ཚོགས་སྤྱི་ཡིན། ལས་ཀའི་འབྲེལ་བ་མཉམ་དུ་སྦྲེལ་པའི་ཐུན་མོང་ནིལས་རིགས་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་སྤྱི་ཡིན།
སྤྱི་ཚོགས་འགན་སྲུང་།
སྤྱི་ཚོགས་འགན་སྲུང་ནི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་ཁྲིམས་བཙུགས་པ་ལ་བརྟེན་ནས། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཕྱོགས་སོ་སོའི་ཐོན་ཁུངས་སྐུལ་སྤེལ་བྱས་ཏེ། ཡོང་འབབ་མེད་པ་དང་ཡོང་འབབ་ཉུང་བ། དེ་མིན་ཐོལ་བྱུང་གི་གནོད་འཚེ་མྱོང་བཞིན་པའི་སྤྱི་དམངས་ཀྱིས་འཚོ་བ་རོལ་ཐུབ་པར་ཁག་ཐེག་བྱེད་ཅིང་། ངལ་རྩོལ་པ་རྒས་པ་དང་། ལས་ཀ་ཤོར་བ། ནད་བྱུང་བ། རྨས་སྐྱོན་བྱུང་བ། བུ་བཙའ་བའི་སྐབས་ཀྱི་རྨང་གཞིའི་འཚོ་བ་ལ་འགན་སྲུང་བྱས་ནས་ཤན་ཤུགས་ཐེབས་སུ་མི་འཇུག་པའི་མཚུངས་སུ། དཔལ་འབྱོར་དང་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ཚུལ་ལ་གཞིགས་ནས། རིམ་གྱིས་སྤྱི་བའི་ཕན་བདེའི་ཆུ་ཚད་དང་རྒྱལ་དམངས་ཀྱི་འཚོ་བའི་རྒྱུ་སྤུས་མཐོར་འདེགས་གཏོང་བ་དེ་ཡིན།
སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས།
སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་ནི་སྤྱི་ཚོགས་གྲུབ་བྱེད་ཀྱི་རྒྱུ་སོ་སོ་འཕེལ་རྒྱས་དང་མཐོར་འདེགས་འབྱུང་བའི་འཕོ་འགྱུར་བརྒྱུད་རིམ་ལ་ཟེར་བ་ཡིན། འདི་ནས་གླེང་བའི་སྤྱི་ཚོགས་ནི་རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གྲུབ་ཆ་ཁ་ཤས་ལས་ཁྱད་པར་ཕྱེས་ནས་བརྗོད་པ་ཡིན།
སྤྱི་ཚོགས་འབྲེལ་བ།
སྤྱི་ཚོགས་འབྲེལ་བ་ནི་མི་རྣམས་ཀྱིས་ཐུན་མོང་གི་དངོས་པོ་དང་བསམ་པའི་བྱ་འགུལ་བརྒྱུད་རིམ་ཁྲོད་སྦྲེལ་བའི་ཕན་ཚུན་གྱི་འབྲེལ་བའི་སྤྱི་མིང་ཡིན། མི་དང་མིའི་བར་གྱི་འབྲེལ་བ་ཡོངས་ལ་ཟེར།
| ཚན་རིག བརྡ་འགྲེལ 12768 ཡོད། |