རྗེས་དཔག་གི་ཤེས་རྟོགས།སྔ་མའི་པར་གཞི་དེ རྣམ་རྒྱལPemaNamgyal ནས 2022-07-27 10:42ལ་འགྲུབ།
རྗེས་དཔག་གི་ཤེས་རྟོགས།
རྗེས་དཔག་གི་ཤེས་རྟོགས།
རྩོད་སྒྲུབ་དངོས་གཙོའི་རིང་ལུགས་ཀྱིས་རྗེས་དཔག་གི་ཤེས་རྟོགས་ནི་ཤེས་རྟོགས་གོ་རིམ་གྱི་དུས་རིམ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། བྱ་དངོས་ཀྱི་ངོ་བོའི་ཆོས་ཉིད་དེ་ཤེས་རྟོགས་བྱ་ཡུལ་དུ་བྱེད་པ་ནི་བྱ་དངོས་ཀྱི་ནང་གནས་འབྲེལ་བའི་ངོས་འཛིན་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། དེའི་ཁྱད་ཆོས་ནི་སྤྱི་མཚན་གྱི་རང་བཞིན་དང་། བར་གྱི་འབྲེལ་བའི་རང་བཞིན། ཡོངས་ཁྱབ་ཀྱི་རང་བཞིན་བཅས་ཡིན།
རྗེས་དཔག་གི་ཤེས་རྟོགས་ལ་རྣམ་པ་གསུམ་ཡོད་དེ། དོན་སྤྱི་སྟེ། བྱ་དངོས་ཀྱི་ངོ་བོའི་རགས་བསྡུས་དང་། བརྡར་ཤ་གཅོད་པ་སྟེ། དོན་སྤྱིའི་རྨང་གཞིའི་ཐོག་བྱ་དངོས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་སྣ་ཚོགས་དབྱེ་བ་དང་དབྱེ་འབྱེད་བྱེད་པ་དང་། རིགས་འདེད་ནི་ཤེས་ཟིན་པའི་བརྡར་ཤ་བཅད་པ་ཞིག་གིས་བརྡར་ཤ་བཅད་པ་ཞིག་རེད། རྗེས་དཔག་གི་ཤེས་རྟོགས་ཀྱི་རྣམ་པ་གསུམ་པོ་ནི་ཤེས་རྟོགས་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་གཏིང་ཟབ་ཏུ་འགྲོ་བ་དང་། རིམ་འགྱུར་རང་བཞིན་ལྡན་པ། རྗེས་དཔག་གི་ངོས་འཛིན་ནི་མིའི་རིགས་ཀྱི་གཏན་ཚིགས་བསམ་གཞིགས་ལ་བརྟེན་པ་ཡིན།
གཞི་རྩའི་གནས་ཚུལ།
རྒྱ་ཡིག་གི་མིང་།
理性认识
ཕྱི་ཡིག་གི་མིང་།
rational cognition
ཚུར་སྣང་།
བྱ་དངོས་ཧྲིལ་པོ་དང་། ངོ་བོ་དང་ནང་ཁུལ་གྱི་འབྲེལ་བ།
ཁྱད་ཆོས།
སྣང་འཆར་རང་བཞིན་དང་། མཐུད་འབྲེལ་རང་བཞིན། ཡོངས་ཁྱབ་རང་བཞིན།
དཀར་ཆག
1
གཞི་རྩའི་གནས་ཚུལ།
1_1
མཚན་ཉིད།
ངོས་འཛིན་བརྒྱུད་རིམ་གྱི་མཐོ་རིམ་དུས་རིམ་དང་མཐོ་རིམ་གྱི་རྣམ་པ། དེ་ནི་མི་རྣམས་ཀྱིས་སྤྱི་མཚན་དུ་གྱུར་པའི་བསམ་གཞིགས་ལ་བརྟེན་ནས་ཚོར་སྣང་གི་རྒྱུ་ཆ་འབོར་ཆེན་ཕྱོགས་བསྡུས་དང་ལེགས་སྒྲིག་བྱས་པའི་རྨང་གཞིའི་ཐོག་བྱ་དངོས་སྐོར་གྱི་ངོ་བོ་དང་། ནང་ཁུལ་གྱི་འབྲེལ་བ་དང་བྱ་དངོས་རང་ངོས་ཀྱི་ཆོས་ཉིད་ཤེས་རྟོགས་བྱེད་པར་ཟེར།
མངོན་སུམ་གྱི་ཤེས་རྟོགས་རྨང་གཞིའི་ཐོག་ཚོར་བ་ལས་བྱུང་བའི་དཔྱད་གཞི་རྣམས་བསམ་གཞིགས་དང་དབྱེ་ཞིབ་བྱས་ནས་སྙིགས་དོར་བཅུད་ལེན་དང་། རྫུན་སྤངས་བདེན་འཛིན། ཕྱི་ནས་ནང་ཤེས་བཅས་ལེགས་སྒྲིག་དང་བསྒྱུར་བཀོད་བྱས་ནས་དོན་སྤྱི་དང་། བརྡར་ཤ་གཅོད་པ། རིགས་འདེད་བཅས་སུ་འགྱུར་བར་བྱ་དགོས། རྗེས་དཔག་གི་ཤེས་རྟོགས་ནི་མངོན་སུམ་གྱི་ཤེས་རྟོགས་འཕུར་མཆོང་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། དེས་བྱ་བ་དང་དངོས་པོའི་ཁྱོན་ཡོངས་དང་། ངོ་བོ། ནང་ཁུལ་གྱི་འབྲེལ་བ་བཅས་མཚོན་གྱིན་ཡོད།
1_2
ངོས་འཛིན་བརྒྱུད་རིམ།
གཅིག གཞི་རྩའི་གོ་དོན།
ཤེས་རྟོགས་གོ་རིམ་གྱི་དུས་རིམ་མཐོ་བ་དང་རིམ་པ་མཐོ་བའི་རྣམ་པ་ནི་མི་རྣམས་ཀྱིས་སྤྱི་མཚན་དུ་གྱུར་པའི་བསམ་གཞིགས་ལ་བརྟེན་ནས་བྱ་དངོས་ཀྱི་ངོ་བོ་དང་ནང་ཁུལ་གྱི་འབྲེལ་བའི་སྐོར་གྱི་ཤེས་རྟོགས་ཡིན། རྗེས་དཔག་གི་ཤེས་རྟོགས་ནི་སྤྱི་མཚན་གྱི་རང་བཞིན་དང་། བར་མཚམས་ཀྱི་རང་བཞིན། ཡོངས་ཁྱབ་ཀྱི་རང་བཞིན་བཅས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ཡིན་པ་དང་། བྱ་དངོས་ཀྱི་ངོ་བོ་དང་ཆོས་ཉིད་ནི་བྱ་ཡུལ་དང་ནང་དོན་ཡིན།
གཉིས། རྗེས་དཔག་ཤེས་རྟོགས་ཀྱི་རྣམ་པ་གསུམ།
① དོན་སྤྱི། བྱ་དངོས་ཀྱི་ངོ་བོའི་ངོ་བོ་མཚོན་པའི་བསམ་གཞིགས་ཀྱི་རྣམ་པ་ནི་ཚན་རིག་མ་ལག་གྲུབ་པའི་སྲོག་ཤིང་གི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་གཙོ་བོ་ཡིན།
② བརྡར་ཤ་བཅད་པ། བྱ་དངོས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་མཚོན་པའི་བསམ་གཞིགས་ཀྱི་རྣམ་པ་ནི་བྱ་དངོས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་དང་ངོ་བོར་གཏན་ཁེལ་བའི་བསམ་གཞིགས་ཀྱི་རྣམ་པ་ཞིག་ཡིན།
③ རིགས་འདེད་བྱེད་པ། ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བ་ལས་ཆོས་ཉིད་དང་མཐུན་པའི་སྒོ་ནས་ཤེས་མེད་པའི་བསམ་གཞིགས་ཀྱི་རྣམ་པ་འདོན་རྒྱུ་ནི་བརྡར་ཤ་བཅད་པའི་དབྱེ་ཞིབ་དང་ཕྱོགས་བསྡུས་ལ་བརྟེན་ནས་སླར་ཡང་བརྡར་ཤ་གསར་པ་གཅོད་པའི་གོ་རིམ་ཞིག་ཡིན།
2
རྨང་གཞིའི་སྔོན་འགྲོའི་ཆ་རྐྱེན།
2_1
འཕེལ་ཕྱོགས།
དེས་དངོས་པོའི་བར་གྱི་ནང་གནས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་དང་འཕེལ་ཕྱོགས་མཚོན་ཡོད། དོན་སྤྱི་དང་བརྡར་ཤ་གཅོད་པ། རིགས་འདེད་བཅས་ནི་ཕན་ཚུན་འབྲེལ་བ་དང་ཕན་ཚུན་སྐུལ་འདེད་བྱེད་པ་ཞིག་ཡིན། རྗེས་དཔག་གིས་བྱ་དངོས་ཀྱི་སྤྱིར་བཏང་གི་ཁྱད་ཆོས་དང་ཡོངས་ཁྱབ་ཀྱི་ངོ་བོ་མཚོན་པ། མངོན་སུམ་གྱི་ཤེས་རྟོགས་ནི་རྗེས་དཔག་ཤེས་རྟོགས་ཀྱི་རྨང་གཞི་དང་སྔོན་འགྲོ་ཡིན།
2_2
རིགས་འདེད་དུས་རིམ་གྱི་ཤེས་རྟོགས།
རྗེས་དཔག་གི་ཤེས་རྟོགས་དེ་མངོན་སུམ་ཤེས་རྟོགས་དང་བལྟོས་བཅས་ཀྱིས་བཤད་པ་ཡིན། དེ་ནི་དོན་སྤྱི་དང་། བརྡར་ཤ་གཅོད་པ། རིགས་འདེད་བཅས་ཀྱི་དུས་རིམ་དུ་གཏོགས་པའི་ཤེས་རྟོགས་ལ་ཟེར་ཞིང་། དེ་ནི་མི་རྣམས་ཀྱིས་ལག་ལེན་གྱི་རྨང་གཞིའི་ཐོག་ཕྱི་རོལ་ཡུལ་གྱི་བྱ་དངོས་ཀྱི་ངོ་བོ་དང་། ཁྱོན་ཡོངས། ནང་ཁུལ་གྱི་འབྲེལ་བ་བཅས་ཀྱི་མཚོན་ཚུལ་ལ་ཟེར།
རྗེས་དཔག་ཤེས་རྟོགས་ནི་ཤེས་རྟོགས་དུས་རིམ་མཐོ་བ་ཞིག་དང་། མངོན་སུམ་གྱི་ཤེས་རྟོགས་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་བ་ཞིག་རེད། དེ་སྤྱི་མཚན་དང་། ཕྱོགས་བསྡུས། དབྱེ་ཞིབ། ཕྱོགས་བསྡུས་བཅས་ཀྱི་གོ་རིམ་རབ་དང་རིམ་པར་མངོན་གྱིན་ཡོད།
3
ཕྱི་ཚུལ་གྱི་ཁྱད་ཆོས།
3_1
འཕུར་མཆོང་།
མི་རྣམས་ཀྱིས་ལག་ལེན་གྱི་ནང་དུ་ཕྱི་རོལ་ཡུལ་གྱི་བྱ་དངོས་ལ་མངོན་སུམ་གྱི་ཤེས་རྟོགས་དབང་གིས་གསོག་འཇོག་འབོར་ཆེན་བྱས་པའི་རྨང་གཞིའི་ཐོག་བྱ་དངོས་ཀྱི་ངོ་བོའི་ངོ་བོ་འཛིན་པ་སྟེ། བྱ་དངོས་ཀྱི་ངོ་བོ་དང་། ཡོངས་རྫོགས། ནང་ཁུལ་གྱི་འབྲེལ་བ་བཅས་ཟུར་དུ་བཏོན་ནས་དངོས་པོའི་ཕྱི་སྐོགས་ཀྱི་སྐད་དང་ཐ་སྙད་ངེས་ཅན་ཞིག་གིས་དེ་མཚོན་རྟགས་བྱས་པ་དེ་ནི་དོན་སྤྱི་བྱུང་བ་རེད། དོན་སྤྱི་ནི་བྱ་ཡུལ་གྱི་ངོ་བོའི་ངོ་བོ་མཚོན་པའི་བསམ་གཞིགས་ཀྱི་རྣམ་པ་ཞིག་དང་། བསམ་གཞིགས་ཀྱི“ཕྲ་ཕུང”ཞིག་ཡིན་ལ། དེ་བྱུང་བ་ནི་ཤེས་རྟོགས་ཀྱི་གོ་རིམ་ཁྲོད་ཀྱི་འཕུར་མཆོང་ཡིན།
3_2
བརྒྱུད་སྣང་།
བརྡར་ཤ་བཅད་པ་ནི་དོན་སྤྱི་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། བྱ་དངོས་ཤིག་གི་ནང་ཁུལ་གྱི་འབྲེལ་བར་ཁས་ལེན་དང་ཁས་མི་ལེན་པའི་ཆོད་གཏམ་འཇོག་པའི་བསམ་གཞིགས་ཀྱི་རྣམ་པ་ཞིག་ཡིན། རིགས་འདེད་ནི་ཤེས་ཟིན་པའི་བརྡར་ཤ་བཅད་པ་ལས་བྱུང་བའི་བསམ་གཞིགས་ཀྱི་རྣམ་པ་ཞིག་ཡིན། དེས་བྱ་དངོས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ལྡོག་མེད་འཕེལ་ཕྱོགས་མཚོན་ཐུབ།
དེའི་ཐོག་ནས་དོན་སྤྱི་དང་། བརྡར་ཤ་གཅོད་པ། རིགས་འདེད་བཅས་ནི་རྗེས་དཔག་ཤེས་རྟོགས་གཞི་རྩའི་རྣམ་པ་གསུམ་ཡིན་པ་ཤེས་ཐུབ། དེ་མིན་ད་དུང་ཚོད་བཤད་དང་རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་སོགས་ཀྱི་རྣམ་པ་ཚུད་ཡོད། རྗེས་དཔག་གི་ཤེས་རྟོགས་ཁྱད་ཆོས་ནི་ཕྱི་རོལ་ཡུལ་གྱི་བྱ་དངོས་ཀྱི་སྤྱི་མཚན་དང་། ཕྱོགས་བསྡུས། གཞན་བརྒྱུད་བཅས་ཀྱི་མཚོན་ཚུལ་ཡིན།
4
སྒྲིག་གཞིའི་རྣམ་པ།
4_1
མཚན་ཉིད་རིག་པའི་ཤེས་རྟོགས་སྨྲ་བ།
མངོན་སུམ་གྱི་ཤེས་རྟོགས་ནི་མི་རྣམས་ཀྱིས་ལག་ལེན་གྱི་གོ་རིམ་ནང་རང་ཉིད་ཀྱི་ཚོར་ཤེས་སྣ་ཚོགས་ལ་བརྟེན་ནས་བྱུང་བའི་དབང་ཤེས་ཀྱིས་ཀླད་པར་འཆར་སྣང་མང་པོ་བྱུང་བ་དང་། བྱ་དངོས་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་ཕྱི་ངོས་ཀྱི་སྣང་ཚུལ་ལ་ངོས་འཛིན་རགས་ཙམ་བྱུང་བ་རེད། དེས་བྱ་བ་དང་དངོས་པོའི་སྣང་ཚུལ་དང་ཕྱི་རོལ་གྱི་འབྲེལ་བ་ཁོ་ན་མཚོན་པ་ལས་བྱ་བ་དང་དངོས་པོའི་ངོ་བོ་དང་ནང་ཁུལ་གྱི་འབྲེལ་བའི་ཚད་དུ་སླེབས་མེད།
མངོན་སུམ་གྱི་ཤེས་རྟོགས་རྨང་གཞིའི་ཐོག་བསམ་གཞིགས་ཀྱི་ནུས་པར་བརྟེན་ནས་ཚོར་བ་ལ་བྱུང་བའི་དཔྱད་གཞི་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པོ་དེ་སྙིགས་དོར་བཅུད་ལེན་དང་རྫུན་འཛིན་བྱས་ཏེ་ཕྱི་ནས་ནང་གི་བསྒྱུར་བཀོད་དང་བཟོ་སྐྲུན་བྱེད་པའི་གོ་རིམ་ལ་བརྟེན་ནས་འཕུར་མཆོང་ཞིག་བྱུང་ནས་དོན་སྤྱི་དང་། བརྡར་ཤ་གཅོད་པ། རིགས་འདེད་བཅས་ཀྱི་དུས་རིམ་ནས་བྱ་དངོས་ཀྱི་ངོ་བོ་དང་ནང་གི་འབྲེལ་བའི་རྗེས་དཔག་གི་ཤེས་རྟོགས་འགྱུར་གྱི་རེད། དེ་ནི་མངོན་སུམ་གྱི་ཤེས་རྟོགས་དང་ངོ་བོ་མི་འདྲ་བ་ཡོད་ཀྱང་ཕན་ཚུན་འབྲེལ་ནས་ཡོད་ཅིང་། དེ་གཉིས་ལག་ལེན་གྱི་རྨང་གཞིའི་ཐོག་ནས་འབྲེལ་བ་ཡོད།
རྗེས་དཔག་གི་ཤེས་རྟོགས་དེ་ངེས་པར་དུ་མངོན་སུམ་གྱི་ཤེས་རྟོགས་བརྟེན་དགོས། དེ་འདྲ་མ་བྱས་ན་ཆུ་མེད་འབྱུང་ཁུངས་དང་རྩ་བ་མེད་པའི་ཤིང་སྡོང་དུ་འགྱུར་གྱི་རེད། མངོན་སུམ་གྱི་ཤེས་རྟོགས་དེ་ངེས་པར་དུ་རྗེས་དཔག་གི་ཤེས་རྟོགས་འཕེལ་རྒྱས་བཏང་ན་གཞི་ནས་ཕྱི་རོལ་ཡུལ་གྱི་བྱ་དངོས་སྔར་ལས་གཏིང་ཟབ་པ་དང་། སྔར་ལས་ཡང་དག་པ། སྔར་ལས་ཆ་ཚང་བ་བཅས་ཀྱི་སྒོ་ནས་མཚོན་ཐུབ།
4_2
ཤེས་རྟོགས།
ཡིན་ནའང་ཆོས་ལུགས་ཀྱིས་ཤེས་རྟོགས་ལས་འགན་ངོ་མ་ནི་མངོན་སུམ་གྱི་ཤེས་རྟོགས་བརྟེན་ནས་རྗེས་དཔག་གི་ཤེས་རྟོགས་གྱུར་མཐར་གོ་རྟོགས་སད་དེ་བློ་རིག་གི་རང་བཞིན་དུ་འཕེལ་བ་བྱ་རྒྱུ་དེ་རེད།
ཤེས་རིག་རང་བཞིན་གྱི་ཤེས་རྟོགས་ནི་སྣང་ཚུལ་ཡོད་ཚད་དང་ངོ་བོའི་ཕྱོགས་བསྡུས་དང་ཕྱོགས་བསྡོམས་ཡིན་ལ། ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བསམ་པའི་སྲོག་ཤིང་དང་གཟུགས་འདས་ཀྱི་སྒྲོམ་གཞིའི་གྲུབ་ཚུལ་གྱི་རྣམ་པ་ཡིན།ཤེས་རིག་རང་བཞིན་གྱི་ཤེས་རྟོགས་ནི་རྗེས་དཔག་གི་ཤེས་རྟོགས་དང་མི་འདྲ་བ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། དེ་ནི་རྗེས་དཔག་གི་ཤེས་རྟོགས་སྔར་ལས་གོང་མཐོར་འགྲོ་བ་དང་། སྤྱི་ཡོངས་ཐད་མཐོང་ལྡན་པ། གསར་གཏོད་ཀྱི་འབྱུང་ཁུངས་ཡིན། ཤེས་རིག་རང་བཞིན་གྱི་ཤེས་རྟོགས་དེ་མངོན་སུམ་དང་རྗེས་དཔག་གི་དུས་རིམ་དེ་གཉིས་ཀྱི་འདེགས་སྐྱོར་དང་བྲལ་ན། སྟོང་པ་དང་། ཁེར་རྐྱང་། གཞུང་ལུགས་སྟོང་བཤད་བཅས་སུ་འགྱུར་སྲིད་པ་དང་། ལྐོག་གྱུར་དང་ཐ་ན་རྨོངས་དད་དུ་འགྱུར་སྲིད། དེ་དང་མིའི་རིགས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་རིག་པའི་བསམ་བློའི་མ་ལག་དང་དེ་བཞིན་ལྷའི་རིག་པའི་མ་ལག་བར་འབྲེལ་བ་ངེས་ཅན་ཞིག་ཡོད་པ་དང་། མིའི་རིགས་ཀྱི་མི་སྒེར་གྱི་རིམ་པ་འདིའི་ཐོག་ཏུ་སླེབས་མེད་པའི་སྐབས་སུ་དེའི་རྣམ་པ་དང་། ལུང་འཛིན། ལྐོག་གྱུར་བཅས་ལ་ངོས་འཛིན་བྱེད་སྲིད་པ་དང་། དེས་སྤྱི་ཡོངས་ཀྱི་ངོས་ནས་བསམ་པའི་ནང་དོན་དང་དག་བཅོས་སློབ་སྟོན་གྱི་ནུས་པ་ངོས་འཛིན་བྱེད་མི་ཐུབ།
དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆ།