ལྟ་བ།སྔ་མའི་པར་གཞི་དེ ཨ་སངས། ནས 2016-04-21 11:18ལ་འགྲུབ།
རྒྱ་ཡིག 观看，考察，恋惜，己见
དབྱིན་ཡིག philosophy, doctrine, ideology, Buddhist ideology
1.དག་ཡིག་གསར་བསྒྲིགས་ལས། རྟགས་དང་རྒྱུ་མཚན་ཡང་དག་པ་དང་ཡང་དག་པ་མ་ཡིན་པ་ཅི་རིགས་ལ་བརྟེན་ནས་བྱུང་བའི་སེམས་ཀྱི་འཛིན་སྟངས་བརྟན་ཆགས་པ་ཞིག་གི་མིང་སྟེ། ལྟ་བ་ཡང་དག་པ། ལྟ་བ་ཕྱིན་ཅི་ལོག ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ལྟ་བ་ཞེས་པ་ལྟ་བུ། མིང་བསྡུས་ན་ལྟ་ཞེས་འབྲི་ཆོག་སྟེ། ལྟ་བ་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ལ་ལྟ་ལོག་ཟེར་བ་ལྟ་བུ།
2.བརྡ་དག་མིང་ཚིག་གསལ་བ་ལས། འཇིག་ལྟ་མཐར་ལྟ་སོགས་དང་གྲུབ་མཐའ་འམ་དབུ་མའི་ལྟ་བ་ལྟ་བུ། 1.见，如身见，边见等（ 佛）。2.宗派，如中观之见解。【增】1.观看，窥看。2.看待，视察。3.观察，视作。4.禅定的一个阶段。5.沉思，默想。6.意见。﹝达﹞
3.བོད་ཡིག་ཚིག་གཏེར་རྒྱ་མཚོ་ལས། ① 〔ཐ་དད་པ〕 བལྟས་པ། བལྟ་བ། ལྟོས། ②མིག་གིས་རིག་པར་བྱེད་པ། ཕན་ཚུན་དུ་ལྟ་བ། དཔེ་དེབ་ལ་བལྟ་བ། མིག་གཉིས་ཀྱིས་བལྟས་ཏེ་གསལ་པོར་མཐོང་། མུན་ནག་གི་ནང་དུ་བལྟས་ཀྱང་མི་མཐོང་། གཞན་ལ་ལྟ་བའི་མིག་ཡོད་ཀྱང་། རང་ཉིད་ལྟ་ན་མེ་ལོང་དགོས། ③བརྟགས་དཔྱད་དམ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པ། རྩ་ལྟ་བ། ཕན་གནོད་བལྟ་བ། ཚོད་ལྟ་བ། ④ཆགས་པའམ་བརྩེ་གདུང་བྱེད་པ། སྤྱིའི་ཁེ་ཕན་ལ་བལྟ་བ། རང་གི་ལུས་སྲོག་ལ་མི་ལྟ་བ། སྒེར་གྱི་ཁེ་གྲགས་ལ་མ་ལྟ། ⑤འདོད་ཚུལ། ཁོ་གཉིས་ཀྱི་ལྟ་བ་མཐུན་གྱི་མི་འདུག ⑥རང་མཐོང་ངམ། རང་ཉིད་རྩིས་མཐོང་། ལྟ་བ་གཅོག་པ། ལྟ་བ་ཆག་པ། ⑦ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ལྟ་སྒོམ་སྤྱོད་གསུམ་གྱི་ནང་ཚན་ལྟ་བ། སྟོང་ཉིད་རྟོགས་པའི་ལྟ་བ། ཡང་དག་པའི་ལྟ་བ། ལོག་ལྟ། ངན་ལྟ།
4.སྨོན་ལམ་ཚིག་མཛོད་ཆེན་མོ་ལས། ①འཇིག་རྟེན་དང་དངོས་པོའི་ཆོས་ཉིད་ལ་རང་ལུགས་ཡོད་པའི་བསམ་བློའི་འཛིན་ཚུལ་ལམ་གྲུབ་མཐའ་སྟེ། དཔེར་ན། ལྟ་བ་ཡང་དག་པ་ལྡན་པའི་གང་ཟག་ཅེས་པ་ལྟ་བུ།
②དངོས་པོ་གང་ཞིག་མཐོང་བར་བྱེད་པའམ་རིག་པར་བྱེད་པའི་བྱ་མིང་། དཔེར་ན། དེབ་ལ་ལྟ་བ། ཕན་ཚུན་མིག་ཟུར་གྱིས་ལྟ་བ་ལྟ་བུ།
③བརྟག་དཔྱད་དམ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པའི་དོན་ཏེ། དཔེར་ན། ནད་པའི་རྩ་ལ་ལྟ་བ། ཚོད་ལྟ་བ་ཞེས་པ་ལྟ་བུ།
④ཆགས་པ་དང་ཕྱོགས་རིས་བྱེད་པའི་དོན་ཏེ། དཔེར་ན། དབང་གྲགས་ཀྱི་ངོར་ལྟ་བ། གཉེན་ཉེ་དུ་ཡིན་པའི་ངོར་ལྟ་བ། ཐོབ་དང་གོ་སའི་ངོར་ལྟ་བ་ཞེས་པ་ལྟ་བུ།
⑤ཆོས་ལུགས། མདོ། ལྟ་བ་ནི་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཆར་གཏོགས་པ་ཡུལ་གྱི་གནས་ཚུལ་དང་མི་མཐུན་པར་རབ་ཏུ་རྣམ་པར་འབྱེད་པའི་སེམས་བྱུང་ངོ་ཞེས་ཀུན་མཁྱེན་གོ་རམས་པའི་ཇི་སྙེད་ཤེས་བྱའི་སྒོ་འབྱེད་ལས་སོ།།
⑥འཇིག་ལྟ་སོགས་ཤེས་བྱ་ལ་ངོ་བོ་ཉིད་དང་ཁྱད་པར་དུ་སྒྲོ་འདོགས་པ་དང་། ལྟ་ངན་ཞིག་ལ་མཆོག་ཏུ་ལྟ་བ་དང་། ལྟ་ངན་དེ་དང་འབྲེལ་བའི་སྤྱོད་ངན་ལས་སྡིག་སྒྲིབ་འདག་པར་སྒྲོ་འདོགས་པའི་ཤེས་རབ་ཉོན་མོངས་ཅན་བཞི་དང་། ལས་འབྲས་སོགས་ཕལ་ཆེར་ལ་སྐུར་བ་འདེབས་པའི་ཤེས་རབ་ཉོན་མོངས་ཅན་གཅིག་སྟེ་ལྔ་བོ་གང་རུང་ལ་ཉོན་མོངས་ཅན་གྱི་ལྟ་བ་ཞེས་བརྗོད་པ་ཡིན་ཏེ། འཕགས་པ་ཐོགས་མེད་ཀྱིས་མཛད་པའི་མངོན་པ་ཀུན་བཏུས་ལས། ལྟ་བ་ལྔ་བོ་འདི་དག་ལས་སྒྲོ་འདོགས་པའི་ལྟ་བ་ནི་དུ། སྐུར་བ་འདེགས་པའི་ལྟ་བ་ནི་དུ་ཞེ་ན། བཞི་ནི་སྒྲོ་འདོགས་པའི་ལྟ་བ་སྟེ། ཤེས་བྱ་ལ་ངོ་བོ་ཉིད་དང་ཁྱད་པར་དུ་སྒྲོ་འདོགས་པ་དང་། ལྟ་བ་ལ་མཆོག་དང་འདག་པར་སྒྲོ་འདོགས་པའི་ཕྱིར་རོ།། གཅིག་ནི་ཕལ་ཆེར་ལ་སྐུར་བ་འདེབས་པའི་ལྟ་བའོ།། ཞེས་གསུངས་པའི་ཕྱིར།
⑦ལྟ་སྒོམ་སྤྱོད་འབྲས་བཞིའི་ཡ་གྱལ་གྱི་ལྟ་བ་སྟེ། ཇོ་ནང་ཕྱོགས་ལས་རྣམ་རྒྱལ་གྱིས་མཛད་པའི་ལྟ་སྒོམ་སྤྱོད་འབྲས་བསྡུས་དོན་ལས། ལྟ་བའི་དོན་ངོས་བཟུང་བ་ནི། སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་བརྗོད་བྱ་བདེན་པ་གཉིས་ལ་བརྟེན་པ་ལས། རེ་ཞིག་ཀུན་རྫོབ་བདེན་པའི་གནས་ལུགས་ནི། སྣང་བ་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་བར་འབྱུང་བ་འདི། ལེགས་པར་འདི་རྣམ་པར་དཔྱད་ན་ཅིར་ཡང་མ་གྲུབ་ཅིང་། རང་རང་གི་ངོ་བོས་སྟོང་པ་ཉིད་ཡིན་ལ། མ་བརྟགས་མ་དཔྱད་པའི་ངོར་སྣ་ཚོགས་སུ་སྣང་ཡང་། སྣང་བ་ལྟར་གྱི་དངོས་པོར་མི་བདེན་པར་རྨིོ་ལམ་དང་སྒྱུ་མའི་སྣང་བ་དང་མཚུངས་པ་ནི་ཀུན་རྫོབ་བདེན་པའི་གནས་ལུགས་སུ་ཤེས་པར་བྱའོ།། དོན་དམ་བདེན་པའི་གནས་ལུགས་ནི། མཚན་ཉིད་ཐེག་པའི་དབུ་མ་པའི་གཞུང་ལུགས་སྨྲ་བ་རྣམས་ནི། འདི་ལྟར་སྣང་བའི་དངོས་པོ་ལ། ། རིགས་པས་བརྟགས་པ་འགའ་མིོ་རྙེད།། མ་རྙེད་པ་ནི་དོན་དམ་སྟེ།། ཡེ་ནས་གནས་པའི་མཚན་ཉིད་དོ།། ཞེས་འབྱུང་བ་ལྟར་ཀུན་རྫོབ་ཀྱི་བདེན་པ་སྣང་བ་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་པར་འབྱུང་བ་འདི་ཡང་དག་པར་ན། གང་དུ་མ་གྲུབ་པ་ཉིད། དོན་དམ་བདེན་པའི་གནས་ལུགས་སུ་འདོད་པ་མང་ན་ཡང་། དེ་ནི་རེ་ཞིག་མཚན་ཉིད་ཐེག་པའི་དབུ་མ་པའི་གཞུང་དུ་བསྟན་པའི། དོན་དམ་བདེན་པའི་མཚན་ཉིད་ཙམ་ཞིག་ཡིན་ལ། མཐར་ཐུག་སྔགས་ཀྱི་ཐེག་པའི་བདེན་པར་གསུངས་པའི་དོན་དམ་བདེན་པ་ནི། འཕགས་པ་ལྷའི་ཞལ་ནས། མུན་དང་བྲལ་བའི་སྐད་ཅིག་མ།། འོད་གསལ་བློ་གྲོས་ཤིན་ཏུ་དྭངས། རྟག་ཏུ་སྣང་བའི་རང་བཞིན་ཅན། ། དོན་དམ་བདེན་པའི་མཚན་ཉིད་ནི། ། ཡེ་ཤེས་རང་བཞིན་འོད་གསལ་བ།། ཡེ་ཤེས་མིག་གིས་མཐོང་བར་འགྱུར།། ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར། སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་སེམས་ཀྱི་ཆོས་ཉིད་རང་བཞིན་འོད་གསལ་བ། རྣམ་ཀུན་མཆོག་ལྡན་གྱི་སྟོང་པ་ཉིད། སོ་སོ་རང་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་སྤྱོད་ཡུལ་དུ་གྱུར་པ་ཀུན་རྫོབ་ཀྱིས་སྟོང་པས་ན། སྤྲོས་པའི་མཚན་མ་ཐམས་ཅད་བྲལ་བ། དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་སྙིང་བོ་དང་། དང་པོའི་སངས་རྒྱས་ཞེས་གསུངས་པ་ཉིད་མཐར་ཐུག་གི་མཉམ་བཞག་གི་ཐེག་པའི་སྐབས་སུ་དོན་དམ་པའི་བདེན་པར་ཤེས་པར་བྱའོ།། དེ་ལྟར་ན་བདེན་པ་གཉིས་ཀྱི་གནས་ལུགས་ཡང་དག་པར་ཤེས་པ་ནི་ལྟ་བ་རྣམ་པར་དག་པ་ཡིན་ནོ། ། ཞེས་བྱུང་ངོ་།།
5.བོད་རྒྱ་ཚིག་མཛོད་ཆེན་མོ་ལས། ① 〔ཐ་དད་པ〕 བལྟས་པ། བལྟ་བ། ལྟོས། ⑴མིག་གིས་རིག་པར་བྱེད་པ། 观看，窥视，瞻仰，看望： ཕན་ཚུན་དུ་ལྟ་བ། 相视。དཔེ་དེབ་ལ་བལྟ་བ། 看书。མིག་གཉིས་ཀྱིས་བལྟས་ཏེ་གསལ་པོར་མཐོང་། 两眼看得明白。མུན་ནག་གི་ནང་དུ་བལྟས་ཀྱང་མི་མཐོང་། 在黑暗中视而不见。གཞན་ལ་ལྟ་བའི་མིག་ཡོད་ཀྱང་། རང་ཉིད་ལྟ་ན་མེ་ལོང་དགོས། 虽有眼可看别人，照自己却要镜子。⑵བརྟགས་དཔྱད་དམ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པ། 考察，观察，详审：རྩ་ལྟ་བ། 诊脉。ཕན་གནོད་བལྟ་བ། 观察利害。 ཚོད་ལྟ་བ། 实验，测度。⑶ཆགས་པའམ་བརྩེ་གདུང་བྱེད་པ། 恋惜，照顾，关切，瞻念： སྤྱིའི་ ཁེ་ཕན་ལ་བལྟ་བ། 顾念公共利益。རང་གི་ལུས་སྲོག་ལ་མི་ལྟ་བ། 不顾自己的生命。 སྒེར་གྱི་ཁེ་གྲགས་ལ་མ་ལྟ། 莫看在个人名利上！①འདོད་ཚུལ། 观点，见解：ཁོ་གཉིས་ཀྱི་ལྟ་བ་མཐུན་གྱི་མི་འདུག 他们的见解不一致。②རང་མཐོང་ངམ། རང་ཉིད་རྩིས་མཐོང་། 自恃，自视。字认为自己如何如何： ལྟ་བ་གཅོག་པ། 折服。 ལྟ་བ་ཆག་པ། 气馁。 ③ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ལྟ་སྒོམ་སྤྱོད་གསུམ་གྱི་ནང་ཚན་ལྟ་བ། 见，己见。佛教哲学所说见行修之见： སྟོང་ཉིད་རྟོགས་པའི་ལྟ་བ། 通达空性正见。 ཡང་དག་པའི་ལྟ་བ། 清净见。 ལོག་ལྟ། 邪见。 ངན་ལྟ། 恶见。